KAI KABOA


Cenah ge:
bawa ieu kai kaboa,
mun aya karerepet beuleum,
engke aya maung ti sancang datang!

Antukna...
tangkal paeh
leuweung rusak
da kaina dituaran
pas maungna datang
ngarempeyek sab awak teu manjing
muhit ka batur bari teu apal rajah sorangan.

Matakna, enyana mah euy...

kanyataan kai kaboa lain di Sancang
tapi kai nu aya di awak.

Lain sok betus:

euh boa kitu?.....
boa kieu gening....
wah boa!....
tapi, boa euy!....

....beuki loba boa beuki teu mulya.

Tah mun eta sirna diduruk
nya mo kakubur sangka kira kira
boa jeung boa
da...
teuneung yakin dina enya.

Sirna kahariwang kasieun.
Jadi maung di leuweung sorangan
Sahadat sancangna jadi.

Bray!

Rahyang Sempak Waja: Sempak waja hartina huntu Pohang.... waaaah maenya? kumaha enyana? Bag III

KETAKNA RAHYANG SEMPAK WAJA

Lamun urang nengetan lebah - lebahna caritaan “kena rohang” dina alur carta prahyangan, eta kalimah ayana  di bag  XI…. Ieu bagian geus  nyaritakeun generasi ka 4 ti Sang Wretikandayun (incu buyut) – Rahyang Mandiminyak na ge tos teu jeneng Ratu Galuh.

---
Waktu masih keneh nyaritakeun gaganti Sang Wreti kandayun mah euweuh caritaan ngeunaan naon sababna seuweu panggedena Rahyangta menir  dibere gelar/jujuluk Rahyang sempak waja. Tapi cukup:

Anak Rahiangta di Menir teh aya tiluan, nu cikal nya Rahiang Sempakwaja, ngadeg Batara Dangiang Guru di Galunggung; Rahiangtang Kidul, ngadeg Batara Hiang Buyut di Denuk; Rahiangtang Mandiminyak ngadeg ratu di Galuh. (Bag V)
-----
‘statement’ :

wurung ngadeg haji, kena rohang, ja mangka ngaran Rahiyang Sempakwaja”   ayana Sanggeus “Rahiyang Sanjaya –pernah incu geus gede- kawekasan ring Medang” (di bag XI).

Ieu ‘statement’ dipiheulaan ku ayana ‘pamenta/permohonan/nyuhunkeun piunjukna Rahyang Sanjaya nu tos ngelehkeun ratu galuh Sang Purbasora/uwana dugi ka maotna (Sang Purbasora mah ukur ngusir Sang Senna) - atawa bisa oge nyuhunkeun ”piunjuk” salaku hiji upaya  nunjukeun kakuatan politis Rahyang Sanjaya rehna tiasa ‘miwarang’ Rahyang Sempak Waja - supaya Rahyang Sempak Waja masihan  putusan saha saha keur  ganti ratu Galuh:

Carek Rahiang Sanjaya: "Patih, indit sia, tanyakeun ka Batara Dangiang Guru, saha kituh anu pantes pikeun nyekel pamarentahan di urang ayeuna." (bag IX)

Jadi  ‘statement’ kena rohang…. nu ahirna jujuluk Rahyang Sempak Waja  nyambungna ka posisi/harkat “caritaan ujaran sabda ‘fatwa’ nu bisa jadi ‘hukum/ajaran’  ti Rahyang Sempak Waja nu ditunggu/bakal diturut ku batur nepi ka boga kakuatan politik/marentah balarea -wajana tos semplak ka balarea di galuh haritam (teu pisan pisan nyambung contextna  ngeunaan Pohang ompong huntu cacat fisik).

--
Kitu oge, ngeunaan kecap "kemir" nu dihartikeun burut kanjut –salian ti pilihan harti nu teu ajeg/bag I -   teu nyambung pisan harti kecapna jeung context  carita satuluyna dina carita parahyangan ngeunaan ayana ngaran hiji karajaan luareun wilayah galuh nu diperangan ku Rahyang Sanjaya… “Kemir diperangan, eleh Rahiangtang Gana”

Piraku euweuh deui pilihan kecap? …. nepikeun aya karajaan/wilayah –sok sanajan misalna mangrupa karajaan leutik, tapi di raksa ku pangkat Rahyang jeung kakuatan politikna cukup signigicant  dina peta politik harita nepikeun ka diperangan ku rahyang Sanjaya, …tuluy ngarana kemir… karajaan/wilayah burut kanjut???

Ngan lamun enya  aya karajaan burut kanjut…deui deui …kecap kemir di dieu metaphore sabab piraku nagara/wilayah boga kanjut/kanjutan.

A. Pangaruh Waja nu semplak diwilayah galuh jeung sabudeureuna

Tutungkusan (I): Agama

Bubuka

Wisnu anak Apa,….

Ngahaja Apa nulis seja papatah pulunganeun engke dina waktuna maneh butuh, ngahaja dikeureuyeuh sa patah sa patah tangeh keneh meungpeung salse, lain teu hayang langsung engke nganepikeun lisan da eta mah nu di ajam salilana hayang pareng mikeun langsung nepakeun jeung rasana, ngan sieun bisi engke dina waktuna maneh butuh urang teu kaparengan rineh atawa teu/geus teu bisa tepung/panggih cumarita. Waktu Apa ieu nulis (taun 2008, maneh karek 14 thn), tangtu sanajan urang sering bareng tapi dina pagiling gisik kaditu kadieu teh teu kabeh pareng dina wayahna, meureun can waktuna perlu eukeur meujeuhna boh Apa boh maneh bubulak keneh. Jadi, disareatan ti ayeuna itung itung nyieun payung mekelan memeh hujan.

Barina ge, ari maca tulisan mah engkena beunang ku dikeureuyeuh di bulak balik di ilo di timbang timbang bener henteuna pantes henteuna, jeung tangtu karek bisana maneh ngilo mun engke geus boga pangukur bisana maneh nimbang mun maneh geus loba loba ku eusi.

Rahyang Sempak Waja: Sempak waja hartina huntu Pohang.... waaaah maenya? kumaha enyana? (bag II)

JADI SABENERNA KUMAHA SEMPAK WAJA TEH ENYANA??

 
Aya carita ngeunaan DASABAGAWA –geus dibukukeun & waktu gramedia masih mere tempat keur buku sunda mah gampang kapanggihna- nu nyaritakeun sajumlah budak ngora lalaki nu ninggalkeun lembur ninggalkeun nagri dititah neangan Huntu budha nu leungit. Sihoreng lain Sang Sidarta ompong teras waosna ical nepika kudu diteangan tapi nu kudu diteangan jeung dipesek  teh ajaran budha anu mulya nu geus metu baheula jeung jaya nagn di jaman dasabagawa ilang. Huntu teh ngagambarkeun ajaran/elmu…lamun huntu geus semplak (kawas huntu budha)….hartina ajaranna geus metu geus nyebar geus diajarkeun/dibikeun ka umat lain di Sang Sidarta mungkul.

Dina kahirupan sunda sapopoe ayeuna oge, Lamun urang resep ulin ka lembur ruang riung jeung jalma hade, tangtu bakal sering ngadenge omongan kieu : ‘ ngahuntu we’, atawa ‘kade ulah loba teuing ngahuntu’ ieu kekecapan dipake lain ulah ngadu/moe huntu/waos/gigi tapi keur ngingetan supaya ulah resep atawa ulah loba teuing nyaritakeun elmu/ajaran/ageman (da elmu/ajaran/ageman mah kudu atawa leuwih hade loba dilenyepan di rasakeun diprakeun dipigawe tibatan diwadulkeun diobrolkeun diadurenyomkeun). Ngahuntu teh maksudna nyaritakeun ajaran/elmu (beda deui jeung maksud idiom:  loba sungut, biwir teu diwengku, letah teu tulangan,  jrrd jrrd).

TAPI, lamun ngan dua alesan diluhur nu dipake tangtu  lain argument kuat (memuaskan) pakeun nunjukeun yen “kena rohang”  jeung “ sempak waja”  teh lain dina harti harfiah huntuna ompong, “Context” dina naskah carita parahyangan sorangan bakal leuwih nunjukeun yen argument diluhur enya.

Kasalahan kisunda dina hayang nanjeurkeun uga (Bag I)

Aya sabaraha catetan kuring nu katengetan kana sikep-sikep sunda, dina kahayangna nanjeurkeun UGA luluhur.


Ka-1: Nganggap ageman kumaha masing-masing bari nempatkeun ulikan kasundaan dina tataran mistis, aliran/isme/brotherhood/ngan hiji guru terus kultus sempit,

lain museurkeun kana ulikan elmu nu empirik nu bisa dimusawarahkeun tuluy dijadikeun konsensus babarengan kisunda -nu rupa-rupa backgroundna- supaya bisa silih rojong.

--

Kabeneran kuring dikintun buku ngeunaan karyana Juragan Haji Hasan Mustapa (HHM)- saur Ajip Rosidimah HHM the budayawan sunda pangbadagna, jadi meureun pantes mun dijadikeun referensi.

Dina bab Qurbah HHM ngadugikeun pamendakna ngeunaan sikepna yen hakekat Muhammadiyah (rasulullah) ragrag/ aya ditiap nu kumelip ku cara elmu nyatana dumasar cara/teknik antar atanapi lintas isme/aliran/grup/brother/sisterhood, diantarana kieu, manggihan ruh idlofi ruhul kudus teh:

(1)Aya nu nyileuk nangkarak, samangsa,...ngalangkang sapangadeg,....
(2) Aya nu maca salawat, tapi ulah make rasulullah, madep kana panon poe...samangsa aya....
(3) Aya nu mencet maneh,..lamun ....ngagulimeng....
(4)Aya nu mepet napas nepi ka katurelengan, lar.... sapangadeg sorangan

Rahyang Sempak Waja: Sempak waja hartina huntu Pohang.... waaaah maenya? kumaha enyana? (I)

  1. Ngahartikeun  Sempak waja huntu Pohang (sempak = semplak, waja= huntu) salah gede ….lamun teu kasebut salah pisan.
Carita sempak waja hartina huntu pohang teh kapanggih diantarana dina buku “sajarah jawa barat” (drs. Yoseph iskandar) oge dina “ensiklopedi sunda” (Ajip Rosidi dkk) ngeunaan salah sahiji luluhur agung anu mulya seuweuna Sang Wretikandayun ti Galuh nu gaduh jenengan - engkena kawartikeun cenah -Rahyang Sempak Waja (rahyang nu huntuna Pohang (ompong)). Malah dina carita eta dua pustaka teh ngajelaskeun yen kusabab waos Pohang ieu luluhur agung putra pang ageungna ti nu ngabedah karajaaan Galuh the teu janten ratu di galuh - cacat fisik nepi ka teu jadi ratu. Nya ahirna kusabab Pohang teh, cenah, ieu putra cikal seuweu sang wretikandayun teh ngadeg batara –nga raja resi- di galunggung kagurnita Batara dangiang guru. Saliwatmah siga nu enya, tapi hayu urang tingali leuwih jero: