ONJOYNA ULIKAN KASUMEDANGAN
Saperti nu
disebutkeun di bagian saencana yen KASUMEDANGAN mangrupakeun ulikan ulikan nu
lengkep ngeunaan elmu elmu ka pajajaranan kaasup kasumedangan lokal memeh
sumedang larang jadi puseur nagara. Ku sabab eta loba nu diajar kasumedangan:
1) Leuwih gampang dina diajar atawa neuleuman
leuwih jero ngeunaan ulikan ulikan kapajajaranan nu mimitina atawa pernah mekar
samemehna di luar sumedang larang kayaning misalna wae ulikan jadi sasaka
sakawayana, kanyataan ngeunaan ratu galuh, sasaka ujung kulon jrrd ku cara teu kudu upruk aprak heula cukup
metakeun kasumedangan.
2) Dina kuduna kaditu ge, ka daerah asalna / nu
pangheulana manggihan eta elmu, tempat pernah mekarna elmu, ukur
ngakurkeun/ngasakeun/nganuhunkeun atawa teu kudu meulina ti awal mula deui. Misalna
wae, dina inditna ka pulo sari wahanten girang ujung kulon sanghyang sirah,
memehna ka Agrabinta ngadongkang ka sindangbarang pakeun manggihan deui
rintisan SUNDA JATI (Tarumanagara/Salakanagara/Sunda) ge geus boga referensi nu
lengkep tina kasumedangan memehna ameh teu salah madep nu engke diadumaniskeun
jeung purbatisti purbajatina Galuh nu jadi tuturus ngajenglengna Pajajaran.
3) Apaleun kana asul usul na elmu/ulikan. sebut
wae diantarana, najan ulikan tilem/ngahyang/kasampurnaan bisa kahontal ku
kasiliwangian/kasumedangan jeung oge ku cara Islam tapi nu diajar tilem pasti apaleun
yen nu mendakan ngawitan di sunda ngeunaan eta ulikan teh luluhur agung Sang
Seuweu Karma Batara Kuli Kuli ti Saung Galah Kuningan-. Kahontalna teh
saparantos masieup inovasi inovasi ulikan
ramana, Sang Sempak waja nu nyaean jalan
jalan jalma nu dina paehna menta bantuan sato (munding). Sedengkeun, cara paeh
make bantuan munding salah sahiji metoda teknik nu memehna disebarkeun ku salah
sawios luluhur Galuh ka nusantara – nu diantarana aya nu dipake ku jalma jalma pakeun jadi/nyieun alam ‘kasorgaanana’
sorangan samemeh dunya ieu rusak/kiamat qubra- najan watang ageungna mah metu
ngalangkungan Sang Wretikandayun. Loba
teknik-teknik jeung panta-pantana cara ninggalkeun alam dunya -panggorengna nu
paeh kasarad-pang ponclotna tilem. Tilem
satuluyna disampurnakeun teknik
teknikna diantawisna ku Rahyang Wastu Kancana ku Sri Baduga sareng nu sanesna
generasi generasi saatosna - Tingali kabeungharan ulikan kasumedangan ka 33, Salah
sahiji prinsip/tips ulikan diantarana geus
nerap di lembur lembur yen lamun ka kabuyutan rengganis (dayeuh luhur) sumedang
tempat nu tilem teu meunang make/mawa batik (tingali: naha teu meunang make/mawa batik ka dayeuh
luhur) lain pedah ngewa ka jawa/cirebon/batik -nu nyebut kitu mah ukur ula ilu ngabeo
jalma bodo nu resep baceo.