SUNDANA
SURAT SUNDA
24:35
dina
Dangdanggula
Eddy
Nugraha
---
Allahu
nurusamaawaati wal ardhi,
matsalu nuurihii kamiskaatin fiiha misbah,
almisbahu fii jujaazah,
al
jujazatun kaannaha kaukabun durriyyun,
yuukadu min sajaratin mubaaraakatin
zaituunnatin
laa tsarkiyah wa laa garbiyah,
---
Gusti teh
sunda langit jeung bumi
Misal
cahya sundana Pangeran
Lir
lolongkrang anu tembong
Dijerona
aya lampu
Lampu nu
dikacaan yakti
Kacana
mungkul mubyar
Lir
bentang nu mancur
Dihurungkeun
tina tangkal
Zaitun nu dihibaran
berkah jati
Teu ti
kulon ti wetan.
---
yuukadu
zaituha yudiiu wa lau lam tamsashu naarun,
nuurun
alaa nuurin,
yahdillahu li nuurihii manyasaaau
wa yadribullahu amtsaala linnas,
wallahu bi
kulli syaiin aliim.
---
Minyakna
eta tangkal sayakti
Geus
mancur caang nyaangan pisan
Najan
seuneu henteu antel
Nya Nur
sajati ning Nur
Gusti
nungtun kana nurGusti
Nu
dikersakeunana
Ka jalma
nya estu
Gusti
ngadamel perlambang
Tur nya
pangeran kana sagala rupi
Nyata
Uninga pisan.
*) Sunda =1) basa sunda, 2) cahaya/cahya/nur
Naon
maksud sundana ieu ayat ngeunaan Sunda teh? Jeung kumaha nyatana da cumah ukur
ngaheueuhan mungkul mah?
I.PANGANTEUR
Saperti
biasa lamun urang nutur nutur pamanggih batur bakal barieukeun ku loba loba
beda beda faham warna warna pamanggih.
Sebut wae
misalna kaum eksoteris, mutazila jeung sabangsana……nu ngahartikeun maksudna
cariosan Allah rebuan taun katukang “Allahu nurusamaawaati wal aldri” teh nyatana
lain maksudna sunda (cahaya-nur-dev-light) sacara sacerewelena-literal-harfiah
tapi saukur perlambang-metaphore-idiom.
Nur didieu,
saperti didugikeun al-Tabari, dihartikeun hadi
‘guide’ nu nuduhkeun jelema di langit jeung bumi, oge dihartkeun yudabbiru nu ngatur sagala urusan lagit
jeung bumi. Tuluy dianggap maksudna munawwir
-nu nyaangan, muzayyin- nu ngahias
ngalusan ‘ornamentor’ langit jeung bumi. Ibnu sina nyebutkeun-najan nganggap nur boga 2 harti (sacerewelena
& perlambang)- kecap nur/sunda dina ayat surat diluhur dainggap perlambang
nu hartina ‘agung jeung nu nyababkeun sagala rupa kaagungan’.
Nu lain,
kayaning Al-Zamakhshari, nambahan make kecap ‘nu ngagaduhan’ cahaya langit
jeung bumi. Kitu oge Al Razi, nambahan
harti ayat make kecap nu ngagaduhan jeung nu nyiptakeun nur (sunda) sabab cenah
euweuh nu sarupa jeung gusti, bari jeung nyalindung deui kana ayat nu lain nu nyebutkeun
pangeran ngadamel cahaya (nur jeung kalangkangna). Jadi teu mungkin cenah Allah
teh sunda/nur/light literal/sacerewelena. Matakna “Allahu nurusamaawaati wal
aldri” teh hatina Allah nu ngagaduhan/nu nyiptakeun cahaya (haqq) sunda langit
jeung bumi- Nur dihartikeun oge ‘the truth’- bener/enya (al haqq).
Ibnu
Taymiyya lain deui, inyana nyebatkeun Allah teh sunda (nur) sacara literal tapi
teu nyalahkeun nu ngangap Allah mangrupa sunda sacara perlambang. Da cenah
bagian tina cahaya teh mangrupakeun nu nyaangan nu lain. Kitu oge, nya pangeran
nu ngabogaan/nu ngamilik sunda (cahya
nur).
Najan kitu,
ibnu taimiyya teu ngajelaskeun naon naon turus lakuna nu dimaksud yen Allah teh
sunda (nur) sacara harfiyah atawa sacerewelena tapi ukur nyutat hiji hadis - nu
nyebutkeun Allah mangrupa nur literal sacerewelena- nyaeta:
“Ya Allah
sagala puji kagungan anjeun sunda (nur) langit sareng bumi sareng naon naon nu
aya diantawisna”.
Oge, …
nyutat
waleran Sang khataman Nabiyyin dina hiji hadis waktos di taros kumaha anjeuna
ningal pangeran, nu ngawalerna teh ‘….Kami
ningal [pangeran teh ningal] sunda (nur)’.
Sedengkeun
numutkeun Sang Hujjatul Islam Al Ghazalli, kecap Nur (sunda) dihartikeun 3 tilu rupa.
Kahiji, di
jalma biasa nu hartina nyaeta ‘nu bisa kaciri ku pangdeuleu/mata’ (zuhur-visual
perception) kayaning cahyana panonpoe.
Kadua,
dina harti pamahaman kasadaran pangrasa, akal (the eye of intellect). Oge, Nur
dipake salaku kecap ‘ganti’ keur para Nabi jeung para ulama ‘religious scholars’.
Kecap nur dina harti kadua ieu diparake ku jalma jalma di kelas ‘khawass’ ‘the
elect’/pinilih.
Katilu, kecap
nur dipake ku kaum pinilih nu agung agung ‘khawass al khawass’ ‘elect of the elect’ nu geus
manggihan yen sunda/light teh mangrupa al-nur
al-awwal johar awal cahaya mimiti jeung al
nur al-haqq/cahaya hakeki. Keur golongan katilu ieu mah malah cahaya salian
ti cahaya hakeki ieu nu mangrupa metaphora perlambang (majaz).
Jadi
nurutkeun kaum gol katilu nu disebut diluhur, Pangeran teh sunda. Euweuh deui
sunda/nur iwal ti pangeran. Pangeran teh sunda/nurna sakabeh. Pangeran teu
nembrak ka urang sab sundana kanyataan jati jatina sunda, jati jatina cahya ‘al mawjud al haqq al nur al haqq’. Sunda/nur
urang (mahluk) mah ukur injeuman mungkul nyoko kana kajadian nu dijelaskeun dina
Mushaff utsmani nu nyebutkeun yen ‘Kullun
syai’in haalikun illaa wajhahu –sagala hal bakal sirna iwalti ‘wajah’ Mantena (28:88)
--
Kitu deui
ngeunaan perlambang ‘similitude’ ngeunaan sunda/cahyana Allah rupa rupa warna
warna beda beda………,
Sebut wae miskat
(liang/wadah/niche/kaca cekung), saur Ibnu sina maksudna ‘aql hayuliya’
(material intellect), Al-Ghazalli mah ngahartoskeuna ieu miskat teh mangrupa ‘ruh
hassas’ (sensory spirit) sedengkeun nurutkeun Al-Khasani ‘jasad’ (awak), ari Al-Nisaburi
‘ajsam’ (jisim-world of bodies).
Tuluy ngeunaan misbah (lampu), cenah ge, ‘aql bil-fi’l’ (ibn
sina), ‘ruh aqli’ (al-Ghazali), ‘sirr’
(al-Nisaburi)
Jst… jst…jst
--
Ari nanya ka
urang lembur tangtung karang adeg, cenah ge,….
Allah teh sundana
langit jeung bumi. Miskat-na nyatana lolongkrang tina warna warna rarasaan
pangrasa sukma nu wisesa dina awasna hate nu keur/aya dina kaayaan caang tur
beresih (lampu nu dikacaan). Tangkalna nya rasa sajatina nu minyakna mustikaning rasa tekad tangtung jati nu mancur
lain tina/teu kudu midaun hurip (teu kudu kahurungkeun ku seuneu) warnaning
rupa rupa kasajatian hirup.
Beu, kumaha
enyana-enyana kumaha?....
Tina pamanggih pamanggih diluhur, Ari urang rek ngillu ka saha? rek make pamanggih saha/pamanggih nu mana wae? naon cecekelan dina milihna? Bari jeung, Piraku euceuk deui-euceuk tuluy? piraku saumur umur ukur nutur nutur pamanggih batur iraha boga pangarti dumasar nu kapanggih kusorangan jeung diheueuhan ku nu dihartikeun nyatana numutkeun Allahna kuanjeun? Iraha kumaha bisana nohonan ‘fii buyutin adinnallahu anthur fa’a wayudkara fiihaasmuhuu yusabbihu lahuu fiihaa bilguduwwi wal aashal (24:36)?
Pakeun ngajawab kapanasaran ieu, mimitina urang kotretkeun heula pamanggih urang lembur tangtung karang adeg diluhur leuwih teleb –bari ngaca kana pamanggih batur nu dicutat samemehna- dina bagian II & III dihareup, memeh asup kana bagian IV ngeunaan hal teknik2 ‘methods’ nu nyampak dilembur keur ngabuktikeun naha ukur ngahuntu atawa geus mangrupakeun waja nu semplak tur ngagalunggung enyana?
II. RASA
SUNDANA SUNDA
(Bagian salajengna
urang kintunkeun saenggalna upami pareng)
