kalam kasundaan no 21
I
Para wargi sok gugah sateuacan subuh??
….pan ti masjid sok aya sora nu muji sukur alhamdulillahiladzi ahyana ba’da maa amatana wa ilaihi nutsur - sagala puji kagungan nu murbawisea nu ngahirupkeun deui saenggeus paeh (tadi peuting) Jeung ka (hoyongmah) ka anjeun ayeuna ya Allah (seja) balik.
Pernah kaalaman keur bubudakeun: kusabab dilembur abdi mah sora ti masjid teh bijil ti aki-aki jeung harita pas wengina nongton film vampire barang kageuingkeun teh ku eta sora saendapan mah asa kabayang teh aya vampire kolot hudang tina peti jenazah tuluy nyengir da loudspeakerna treble pisan…(boro-boro hayang hudang harita teh kalah teras ngaringkuk da sieun…he..he)…ayeuna mah mending loudspeaker na tos rada nge-bas teu cempreng teuing komo mun nu nganggo speaker masjid memeh subuh teh isteri nu sorana halimpu meureun genah pisan asa muji sukurna moal asa kasingsieunan.
Tapi piraku do’a heuheureuyan…
da gening lamun rek mondok do’a Nu mulya tedak quraish mah kieu : bismika allhumma ahya wa bismika ammut… nganggo asma allah hirup jeung paeh….
Alah..alah…
Gening saur Sang Rahmatan lil alamin teh gening ge sare teh paeh …
…..malah …malah…
dina mushaf utsmani didugikeun cenah Allah (duka tah lamun ELna Ibrahim atanapi Yahweh na Musa mah he..he..tapi paraHyang mah ongkoh) kapungkur pernah nyanggem…yen:
Saenyana kami nyokot ruh jelema nu sare sarua jeung nu paeh ngan ari nu sare mah diasupkeun deui ari nu paeh mah henteu.
Jadi cenah dina sare teh aya kajadian nu sarua jeung paeh ngan bedana saukur sementara sabab isukna mun hirup keneh diasupkeun deui…
Pantes pisan…ulikan di sunda ngeunaan paeh samemeh paeh nganjang ka jaga jeung rupa-rupa warnaning ngahyang/tilem mangrupa hiji ulikan nu empirik sabab dianjangan lamun peuting jeung saenyana dina agama (ti) Arab ieu ge (mun enya diaji kaislamana-lain ka arabana mungkul) mere lolongkrang nu ENYA ngeunaan nganyahokeun hal paeh nu ceuk sabagian jelema nu nolak/teu daek narima (kufur) mah mustahil sabab euweuh nu paeh hirup deui.
Jadi paeh teh naon atuh saenyana? Ari sare kumaha enya-enyana? Sok komo ari disunda mah sok aya papatah kade jang ari sare teh ulah kawas bangke…he..he.. ongkoh sare sarua jeung paeh (sementara) tapi ulah kawas bangke…komo samemeh sare di lembur mah geus dibiasakeun kudu beberesih tuluy babacaan…malah pakean ge kudu husus pakean sare lain pakean urut gawe.
Didieu memeh urang telek leuwih jero supaya ulikan teu nepi ka saukur catur tanpa bukur tapi kudu sing tepi kana unsur kaharti karasa tur bukti urang tetepkeun heula harti/definisi ngeunaan nu rek di teuleuman…kayaning naon ari ruh, nyawa, paeh, hirup, hurip, reinkarnasi, kami, kaula, arwah, sukma…. Sabab di sunda mah do’ana ge (sawarna sareng do’ana Sang Rahmatan lil alamin ngan rada detail) kieu geura:
Biss...
Badan sare
Ati tanghi
Sukma muji
Roh madep
Maring …… (ayeuna mah diganti ku) Allah
Allahumma (nu nyunda terang baheula kecap ieu naon asalna)
Naktu di nur
Madep cahyaning ….
II
skip to main |
skip to sidebar
Nunutur Bayu Neneda Sasaka
Blog Kasundaan
SUNDA MENCEGER
EDDY NUGRAHA
Nunutur Bayu Neneda Sasaka
Tamu nu sumping...
Kasundaan Sunda
Katerang urang sunda ngeunaan nu aya hubungana sareng ‘sesebatan’ sunda warna warna, tingawitan nu terang dina hartos kayakinan, budaya, karajaan, etnis, basa, tempat, sastra, seni tug dugi ka nu teu apal pisan kana naon nu dimaksad ngeunaan sunda teh.
Salian ti warna warna katerang urang sunda ngeunan ‘sesebatan’ sunda eta, hartos nu dianggo ku para budimana ngeunaan sunda oge robih robih ti jaman ka jaman. Misalna, dina pustaka tahun 50-an hartos sunda teh dugikeunka langkung ti 25 hartos (Sajarah Sunda I, 1956). Saterasna, dina kamus basa sunda [tingawitani citakan ka 1 (LBSS, 1975) dugi ka citakan ka 7 (LBSS 1992)] ngan dihartoskeun sacara etnis sanaos ditambih katerangan ngeunaan hartos asalna. Robih robihna ieu nunjukkeun robihna pangartos para budiman urang sunda dina ngama’naan sunda sareng dina ngajelaskeun ngeunaan tangtungan sunda ka bangsana.
Ka palih dieunakeun dina ensiklopedi sunda (2000), ku para budiman nu ngadamelna, entri sunda dihubungkeun deui sareng budaya, tempat, etnis, karajaan, sastra jeung basa nu ngarupikeun ‘produk’ atanapi tapak budaya nu tos kakempelkeun, tapi teu acan nuduhkeun sareng ngajelaskeun kayakinan eusi atawa jati nu janten, sareng nu kedah janten, tangtungan urang sunda.
Ngeunaan kayakinan eusi atawa jati dina ensiklopedi sunda mung saukur dihubungkeun sareng entri agama sunda wiwitan nu dipasihan komentar ‘hanya sedikit diketahui’, oge teu aya katerangan ngeunaan hubungan eusina sareng ageman ayeuna nyaeta Agama Islam.
Sanaos kitu, di bagian sanes di sebatkeun yen dina pamahaman para budiman urang sunda, aranjeunna pernah garaduh pamadegan yen budaya sunda teh mangrupikeun ‘seluruh perwujudan gagasan, perilaku, dan hasil kegiatan manusa sunda dalam bidang-bidang;… , dan sistem religi (ensiklopedi sunda, 586). Tangtos ‘kecap’ religi teh nyoko kana kayakinan tangtungan eusi atawa jati.
Padahal, panginten pangaweruh ngeunaan sunda nu nuduhkeun tangtungan eusi atawa jati, sanes mung saukur ‘produk’ sareng tapak, diperyogikeun pisan di ieu jaman global dina upaya miara sareng ngawariskeun budaya sunda ka generasi nu neraskeun.
Peryogina teh kumargi kahiji, generasi sunda ayeuna tos seueur mendakan budaya-budaya sanes nu ‘sarae’ sareng tos dianggo nyampak dina kahirupan sadidintena, pangpangna budaya ti Jawa nu tos seueur campur dianggo di sunda, Arab nu janten ‘baju’ Islam, ‘Indonesia’ nu janten budaya formalna, sareng budaya barat nu maju elmu sareng teknologina, nu ku ‘kasaeanana’ teh tos seueur janten bagian tina kabiasaan hirup sadidintena.
Tangtungan jati atawa asal ieu, nu lamun leres tur sae mah, tiasa nimbulkeun kareueus ngeunaan asal usulna nyalira janten urang sunda - gaduh ‘asal usul nu pantes diakukeun’ – sareng tiasa janten cecepengan dina kahirupan ngajajar sareng jajaran seler-bangsa lain. Lamun tos gaduh kareueus ka asal usul jatina tangtos keresa kawaris, keresa nganggo sareng keresa nanjeurkeunana.
Kaduana, budaya sundana nyalira nu bade diwariskeun ayeuna tos saru sareng nyampur sareng budaya deungeun, sareng tos seueur teu janten anggoan kaseuseueurna urang sunda ayeuna, atanapi mung saukur janten ‘pinggiran’ dibanding dominasi budaya ‘sae’ sanesna. dina hal ieu, Tangtungan eusi atawa jati luluhur teh tiasa janten payakinan sareng papagon dina milih budaya-budaya nu aya ayeuna, teras dina nganggo sareng mekarkeunana pakeun ngajembarkeun tangtung.
Salian ti warna warna katerang urang sunda ngeunan ‘sesebatan’ sunda eta, hartos nu dianggo ku para budimana ngeunaan sunda oge robih robih ti jaman ka jaman. Misalna, dina pustaka tahun 50-an hartos sunda teh dugikeunka langkung ti 25 hartos (Sajarah Sunda I, 1956). Saterasna, dina kamus basa sunda [tingawitani citakan ka 1 (LBSS, 1975) dugi ka citakan ka 7 (LBSS 1992)] ngan dihartoskeun sacara etnis sanaos ditambih katerangan ngeunaan hartos asalna. Robih robihna ieu nunjukkeun robihna pangartos para budiman urang sunda dina ngama’naan sunda sareng dina ngajelaskeun ngeunaan tangtungan sunda ka bangsana.
Ka palih dieunakeun dina ensiklopedi sunda (2000), ku para budiman nu ngadamelna, entri sunda dihubungkeun deui sareng budaya, tempat, etnis, karajaan, sastra jeung basa nu ngarupikeun ‘produk’ atanapi tapak budaya nu tos kakempelkeun, tapi teu acan nuduhkeun sareng ngajelaskeun kayakinan eusi atawa jati nu janten, sareng nu kedah janten, tangtungan urang sunda.
Ngeunaan kayakinan eusi atawa jati dina ensiklopedi sunda mung saukur dihubungkeun sareng entri agama sunda wiwitan nu dipasihan komentar ‘hanya sedikit diketahui’, oge teu aya katerangan ngeunaan hubungan eusina sareng ageman ayeuna nyaeta Agama Islam.
Sanaos kitu, di bagian sanes di sebatkeun yen dina pamahaman para budiman urang sunda, aranjeunna pernah garaduh pamadegan yen budaya sunda teh mangrupikeun ‘seluruh perwujudan gagasan, perilaku, dan hasil kegiatan manusa sunda dalam bidang-bidang;… , dan sistem religi (ensiklopedi sunda, 586). Tangtos ‘kecap’ religi teh nyoko kana kayakinan tangtungan eusi atawa jati.
Padahal, panginten pangaweruh ngeunaan sunda nu nuduhkeun tangtungan eusi atawa jati, sanes mung saukur ‘produk’ sareng tapak, diperyogikeun pisan di ieu jaman global dina upaya miara sareng ngawariskeun budaya sunda ka generasi nu neraskeun.
Peryogina teh kumargi kahiji, generasi sunda ayeuna tos seueur mendakan budaya-budaya sanes nu ‘sarae’ sareng tos dianggo nyampak dina kahirupan sadidintena, pangpangna budaya ti Jawa nu tos seueur campur dianggo di sunda, Arab nu janten ‘baju’ Islam, ‘Indonesia’ nu janten budaya formalna, sareng budaya barat nu maju elmu sareng teknologina, nu ku ‘kasaeanana’ teh tos seueur janten bagian tina kabiasaan hirup sadidintena.
Tangtungan jati atawa asal ieu, nu lamun leres tur sae mah, tiasa nimbulkeun kareueus ngeunaan asal usulna nyalira janten urang sunda - gaduh ‘asal usul nu pantes diakukeun’ – sareng tiasa janten cecepengan dina kahirupan ngajajar sareng jajaran seler-bangsa lain. Lamun tos gaduh kareueus ka asal usul jatina tangtos keresa kawaris, keresa nganggo sareng keresa nanjeurkeunana.
Kaduana, budaya sundana nyalira nu bade diwariskeun ayeuna tos saru sareng nyampur sareng budaya deungeun, sareng tos seueur teu janten anggoan kaseuseueurna urang sunda ayeuna, atanapi mung saukur janten ‘pinggiran’ dibanding dominasi budaya ‘sae’ sanesna. dina hal ieu, Tangtungan eusi atawa jati luluhur teh tiasa janten payakinan sareng papagon dina milih budaya-budaya nu aya ayeuna, teras dina nganggo sareng mekarkeunana pakeun ngajembarkeun tangtung.