KUJANG: NAON AHENGNA NAON GUNANA? JEUNG KUMAHA MAKENA KEUR URANG AYEUNA??? (II)

Dina  nyieun kujang, nempa  ngabentuk rupa/wujud jeung mere software ‘default’ katut  mere lologkrang supaya bisa ‘personalised’ saluyu jeung pamake katut lingkunganana, pakeun neangan kadaharan jeung iinumeun saperti nu geus dicaritakeun di bagian samemehna (Bag I)  kujang boh dina rupa/hardware/wujudna, boh kagunaan specifikna, boh kelas pamor oge nu make/nu nyekelna jadi warna warna rupa rupa tingkat tingkat.

Keur somah /jalma biasa mah, lain lulugu/kapala kelompok/kokolot atawa nanggananna, lolobana ukur mangrupa pakarang nu jadi ‘short-cut’ atawa ‘linked’ ka pakarang lain nu jadi sumberna nu biasana dicekel ku kelas strata nu leuwih luhur. Nepikeun ka kujang kujang nu dicekel/ ganggamana somah mah ukur biasa wae kumaha jentul hardwarena. Karek bijil pamor teh lamun di trigger ku software mangrupa jangjawokan atawa rajah nu dipakena memeh gawe atawa keur gawe.  Ciri kecap kecap Rajah/jangjawokana make ‘referens’ heula/teu langsung ‘direct command’ kayaning  ‘ka hyang /embah anu….. nu ngawasa detya anu… muga muga anu teh sing anu’- atawa  ukur dibarengkeun/di linked ku kujang  luluguna.

Sedengkeun Kujang lulugu dina nyieun, nyimpen, make jeung ngaropeana leuwih ‘sophisticated’. Tara sagawayah dibijilkeun komo diabar abar mah, ukur dipake dina: Mitembeyan/ngamimitian atawa dina  ngontrol lamun aya hal hal teu saluyu jeung nu diharepkeun, misalna  aya hama, bagong ka kebon atawa aya kacilakaan dina keur migawe-, atawa dina nganggeuskeun/panen/nganuhunkeun /syukuran hasil tani  jeung tahap evaluasi keur aktivitas satuluyna. Kekecapan/ basa programming dina AJI-na sifatna direct ‘si anu teh kudu jadi dat anu, atawa ieu/eta teh “anu” matakna kudu anu’  teu rea sanduk sanduk nga’link’ kana/ tara loba macakeun mariksakeun “reference”  kayaning nyebut nyebut luluhur ti ditu luluhur tidieu nu jadi ‘source code’na, tara sab beda kelas.

Cara nyieun pamor/software siga nu ‘nyiksa sato’, dumeh salah sahijina diala getihna keur kapentingan jelema. Tapi justru kaluhunganana teh sab dina hiji daerah teu kudu tiap nu tani boga kujang nu dibere pamor, teu kudu hii kujang hiji sato tiap wong tani. Hiji atawa dua kujang -kujang lulugu/pimpinan  - bisa dipake keur wilayah nu lega/kaperluan bala rea-kelompokna. Matak ahirna teu kabeh kujang nu kapanggih aya pamor/maunat/program/softwarena.

Tuluy lamun kujang somah dijieun sacara ‘pabrikan’ dina jumlah nu rea nu oge leuwih ngagedekeun kualitas hardware keur ngadekna, kujang kujang lulugu mah dijieun dumasar ‘pesenan’ leuwih ‘personalised’ hardwarena dihade hade nepikeun ka siga leuwih kaciri nilai ‘art’ jeun gpamor aweuhana katimbang guna keur ngadekna – komo beuki lila mah ukur kaciri ‘pernah’ seukeut mungkul. Kujang lulugu kadieunakeun jadi kujang pusaka sab saeutik bari hese nyieuna, bisa disebut teu bisa ditiron ukur dijieun replica, tapi masih keneh aya gunana keur nu bisa metakeunana, tungtungna dipupusti dirawat enya enya.

III. GUNA RUPA RUPA KUJANG

Di taun 1862 keur sunda diajah walanda, Jonathan Rigg  bule inggris nu ngaku  nyieun dictionary “meunang guguru ti gunung meunang diajar ti guriang”, 

KUJANG: NAON AHENGNA? NAON GUNANA? JEUNG KUMAHA MAKENA KEUR URANG AYEUNA??? (I)

1. PANGANTEUR

Kujang mangrupakeun pakarang teuteupaan/tempaan/enggineered hasil kamotekaran urang sunda,  nu baheulana, diantarana katuliskeun dina naskah sunda kuna sang hyang siksa kanda ing karesian, ngarupakeun ganggaman (gegaman) wong tani (patani) nu dipake pakeun ngala/ meunangkeun kikicapeun/dahareun jeung iinumeun. Sedengkeun Teuteupaan (nempa) upaya ngabentuk/nyieun ngaenggineer ngarekayasa “bahan teuas/hese diolah” supaya  dibentuk/dijieun/dimanipulate dipake sakumaha kaperluan. Baheula mah ukur dipake kana logam ayeuna mah jelema ge nu dididik/dilatih sok biasa oge disebut ditempa/hasil tempaan.

Waruga kujang, nu pokona, congona seukeut ‘lancip’ bisa nyongkel  nubles, tonggongna seukeut bari aya liang/bolong keur ngagampangkeun ‘maneuver’ ‘ngorek’ dijero taneuh/tangkal/peujit jrrd, Bagian beuteungna oge seukeut matak aya babasan kujang dua pangadekna  kana maksud hiji kekecapan jalma sabab dua ‘sisi panjang’ kujang (najan beda ‘bentuk’na’ –tonggong +beuteung) bisa dipake ngadek. Buntutna bisa ditutupan di perahan. Bahanna teuteupaan/tempaan tina logam jeung aya oge –arang kapanggih nu bisaeun nempana jadi kujang - tina bahan meteor nu ‘sesana’ sok loba ragrag kapanggih di tanah sunda.

Tempatna dina kaidah ajaran sunda Tri-tangtu  (Ratu-Rama-Resi) kujang mangrupakeun pakarang jalma dina realm/tangtu Rama, nyaeta keur ngala dahareun jeung inumeun. Lain keur ngabahayakeun/nyilakakeun/maehan jelema atawa perang sakumaha pakarang dina realm ratu/prabu kayaning Pedang, golok, keris. oge lain pakarang nu dipake keur ngagaris/ngagurit/mahat diantarana peso raut, peso pangot  para pandita/wiku dina  realm/ tangtu resi (tingali naskah siksa kanda ing karesian).

Guna kujang nu aya patula patali jeung tani masih keneh bisa kasungsi diantarana didaerah kanekes, di dulur dulur kanekes mah  aya babasan bentang kidang turun kujang nu maksudna lamun bentang kidang –bintang wuluku- geus kaciri di langit cirina geus waktuna mitembeyan  (keur kaum agraris mah tani) nya kujang nu asalna ukur diluhur ‘digantungkeun’ dicokot diturunkeun dipake keur ngamimitian gawe-bari jeung lamun ka semah mah tara ieuh ngabasakeun kujang cukup ‘bedog’ wae sab arinyana tarapti nyumputkeun harti tara asal betus.

QURBAN DEWEK: WAH..ETA MAH… NGADEUHEUSKEUN MANEH MAKE TULUNGNA SATO, NA TEU BISA SORANGAN? (II)

III. NGADEUHEUSKEUN MANEH MAKE TULUNGNA SATO

---
Naha Sang Khalilullah teh gening ari prak bade midamelna bet diganti ku sato? Naha ieu conto ku sato (keur ngaganti meuncit budak kanyaah) teh saukur nyokot gampangna bari telenges ka sato? Atawa memang bijil tina kasasmitaan?

----
Lamun urang ngoraan deui timimiti gubrag ka alam dunya:

ceuk sunda mah mimiti bijil ti bagha indung teh karek boga hirup…tuluy sanggeus kasusuan kabere kadaharan kainuman lila lila bisa nyarita, neuleu, ngadenge, ngangseu awakna ngagedean -nukitu ceuk kolot lembur mah nu disebut nyawa teh. Satuluyna beuki sampurna dasaindriya ….ahirna lengkep boga sir nafsu akal budi.

Ari susu indung jeung kadaharan teh asalna tina sato jeung tutuwuhan. Tah alusna teh sab baktina sato/tutuwuhan ka manusa nepikeun ka jadi jelema (basarriyyah). bijilna rasa nyawa kaasup boga sir hayang kawin tuluy boga kanyaah ka anak ka dunya sabab…gara-gara sato/tutuwuhan nu dipeuncit/dipaehan tuluy didahar…saencan aya eta mah teu boga rasa dunya/rasa nyawa (tingali tulisan eddy nugraha “bagbagan ngaleupaskeun nyawa: enya kitu paeh?”)…

Wah?..

Enya cobaan we tong barang hakan…tong boro-boro resep ningali bujur..teu boga nangan keur usik-usik acan. Eta sato/tutuwuhan nu dipeuncit didahar tuluyna ngajadikeun rupa rupa rasa (sir nyaah resep ngewa jrrd) dangdanan hirup, bawa jeung mawa maneh, dipake usik malik hirup didunya nya.

QURBAN DEWEK: WAH..ETA MAH… NGADEUHEUSKEUN MANEH MAKE TULUNGNA SATO, NA TEU BISA SORANGAN? (I)

Tangtu geus pada terang yen pagawean qurban dina poe Iedul Adha the neraskeun tapak hiji luluhur para nabi nu kalebet Ulul Azmi baheula. Sanajan nu kaciri saliwat kaayeunakeun di lembur mah qurban teh meuncit sasatoan kayaning domba jeung sapi, tapi, lamun nengetan kajadiana baheula pagawean qurban teh asal asal kanyataan kapengkuhan Sang khalilullah nu mampuh miceun kanyaah kucara  keresa dipiwarang nelasan putra nu kenging hese cape bari ngan hiji-hijina (ti Siti Hajar); miceun katineung kalebar nuturkeun clik putih clak herang pituduh ti EL nu ngamurbeng sanajan beurat beurat teuing. Ku kitu teh, antukna kapasihan berkah carana qarib -ngadeukeutkeun-ngadeuheuskeun maneh (qurban- qaraba-yuqarabu-qurbanan) teh jadina ku meuncit sato.

Nya satuluyna mah, nu diturutan pakeun ngadeuheuskeun maneh ka Pangeran teh lain meuncit budakna tanda miceun/maehan kanyaah ka anak tapi meuncit sato. Ngan ku kitu teh, siga ngeunah ngeunah teuing, teu beurat kawas ngurbankeun maehan anak sorangan najan ngan saukur nu boga nu mampuh hartana (bari daek) mungkul nu bisa migawena. Malah sato nu dipeuncitna bisa dihakan jeung dibagikeun ka batur batur. Sapoe dua poe mah dilembur kawas kariaan: loba sate loba gule salelembur, bau domba/sapi saimah-imah. Tapin teu kurang kurang nu terus dodongeng ngingetkeun yen cenah baheulana mah eta teh titahan kudu meuncit budak kanyaah hiji-hijina.

Naha meuncit sato ayeuna teh mani kudu disambung sambung jeung gedena dodoja kudu meuncit budak baheula sagala? Naon gunana urang nurutan? Enya bakal deuheus? Naha ieu conto ku sato (keur ngaganti meuncit budak kanyaah) teh saukur nyokot gampangna bari telenges ka sato? Atawa memang bijil tina kasasmitaan?

Urang buka lalangsena sakumaha nu kapanggih dilembur dina nurutnangtungkeun ageman.