HAKANEUN jeung KUBURAN KAMI (1)

Lantaran loba ningali, kalolobaan urang sunda –munhenteu disebut kabeh- nu umumna nyekel agama Islam pada nyaho yen lamun engke manehna paeh tangtu dikubur. Sanggeus diberesihan dishalatan dibungkus boeh. Dipendem jero taneuh. Awakna nu paeh euweuh nyawaan ieu disangirah ngalerkeun bari nyangigir madep ka qiblat. Eta kabeh keur muslimin/muslimat nu kafir musrik mah cenah ulah.

Malah sanajan can ngajaran oge, umumna pada percaya yen sanggeus dikubur teh nu maot bakal asup kana alam nu disebut alam barjakh (antara) nunggu-nunggu kiamat dunya. Salila di ieu alam antara teh jelema (rukhna) cenah meunang siksa atawa meunang ni’mat gumantung pagawean salila hirupna.

Dina luhureun kuburan, lila lila sok barijil tutuwuhan, mimitinaa jukut terus tangkal nu lainna harirup..biasana mah kamboja…atawa nu gede Caringin. Lir nunjukkeun…tinu paeh…dibijilkeun deui nu hirup…tukhrijul hayya minal mayyit wa tukhrijul mayyit minnal hayyi.

Ceuk nu harirup mah tempat na nu dikubur teh sok disebut (h)astana…nu nunjukkeun kana ukuran kapling nu salebar hasta (leungeun)na…jeung nu nunjukeun kana ukuran alus henteuna eta makam na nu ditangtukeun ku pagawean hasta na baheula salila hirup (amal salila hirup)….kongas di kawali aya ngaran Astana gede….tangtu hiji tempat sumarena jelema nu salila hirup amal hastana nya gede nya agung. Dina basa Arab harti piguratif astana sarua jeung makam, harti sajalantrahna tina astana kuburan.

Satuluyna upama eta astana teh loba/aya nu ngadeuheusan…tandaning boga anak atawa boga amal kahadean atawa boga harta nu diwakafkeun…eta astana sakali deui ceuk nu harirup keneh sok oge disebut pajaratan tempat jarah…tempat deuheus turunanana jeung saha-saha nu ngarasa kahutangan atawa ngalap berkahna.

Satuluyna upama geus kabuktian ku sasaha eta nu sumare di eta tempat jalma karamah (boga karamat = hartina sok barang bere kaalusan) sabab gede amal shalehna eta tempat sok disebut ku nu harirup keneh kabuyutan. Malah lamun kabuyutan na geus aya…jelema-jelema nu saroleh ceuk nu hirup sok dipendem di kabuyutan tempatna oge sok disebut pangjarahan.

Daratangna nu harirup keneh teh ka pajaratan mah sok mawa seuseungitan...(kembang/menyan) jeung cai ditambah do’a.

Ari kuburan nu baheulana teu baraleg mah malah eta astana teh disarebut tempat jurig…dedemit ..jrrd. boro-boro hayang jarah ngadeukeutan oge embung…nu sieunan mah cenah nepikeun ka maruringkak bulupunduk sabab tempatna teh geueuman naker.

Eta kabeh caritaan batur…..kumaha nu bakal kaalaman ku sorangan engke? Walahu ‘alam teu nyaho teuing pastina da kudu paeh heula meureun..he..he. Nya ayeuna mah karek percaya kana euceuk kana ceunah…

Tapi, caritaan dihandap rek ngaguar ngeunaan kubur sorangan bari ngeunteung ka kubur batur saayeunaeun nu sugan jadi cecekelan keur kayakinan nu jadi payakinan…(atawa bisa jadi ngan saukur cenah jeung euceuk keneh)


II

Eh euy….kajadian nu paeh dikubur teh sarua pisan jeung nu kaalaman sapopoe ku urang…dina waktu dahar euy…..walah…naha?

Enya…pan nu dididahar teh sarupaning nu paeh….boh sasatoan…boh…tutuwuhan….tuluy disimpen/dikubur dina beuteung…tuluy tidinya teh bijil tanaga…bijil usik malik….lain eta teh lir… tukhrijul hayya minal mayyit wa tukhrijul mayyit minnal hayyi.

Pek we euy pikiran…lamun nu paeh nu asup kana beuteung teu bener…sok jadi teu ngeunah di kubur (beteung) na…nu bener mah sok jadi ngeunah. Pan urang bisa mikir bisa ngagedean teh gumantung kana kadaharan/gizi nu asup kana beuteung. Lain gizi/kadaharan teh asalna tinu paraeh nu dipendem dina beuteung? Eta kabeh jadi alam barjakh/kubur urang ayeuna. Bisa mikir bisa nenjo bisa ngadenge bisa usik malik..eta kabeh sasat ibadahna nu paraeh dina beuteung urang euy…

Pek we uey pikiran…lain sakabeh nu paeh nu asup kana beuteung teh engkena supaya madep (nurut) kana qiblatna ---nu nyatana dina awak mah pan hate urang…tina hate bijil sir tuluy bijil nafsu tuluy biji akal pamilih….pan kongas qalbu mu’minin baitullah…..

…kusabab kitu hasil tina pependeman nu paeh dina kubur beuteung teh nya urang jadi usik malik migawe amal…lamun alus (gizi/amal karaktristik nu kadahar…nya urang jadi bisa mikir hade dina ngabedakeun nu goreng jeung alus…tah tidinya…bijil tangkal hartina…tangtungan …bisa jadi tangtungan urang teh (asta) pagawean teh jadi bijil kamboja…caringin …atawa…dedemit mungkul…

Teu kudu hese-hese….

Tina hasil nu paeh dikubur beuteung jelema teh pan (lamun alus gizina terus bisa dididik jadi jatnika) kaciri aya nu jadi pangjarahan….pada ngedeugdeug ku kulawrgana sabab butuheun….malah tangtungan teh aya nu nepikeun ka jadi panyaluuhan sakabeh pada hayang deuheus (jarah)…..tapi loba oge jelema nu embung deukeut….jalmana dijarauhan da pada ijid pada sieun ngadekeutanana.

Matak ge dina agama mah nepikeun ka rek dahar aya shalatna (do’ana)….hakaneun nu asup ka kubur urang ulah sambewara…teu bisa kabeh…pantangana diantarana getih.. babi.. dipeuncitna kudu make bismillah….(hartina nu haram, nu kafir nu musrik teu make asma Allah mah ulah).

Matak ge euy kudu daek nganteurkeun nu maot ka kubur tah engke reungeukeun aya nu talkin….tah eta teh tong jauh-jauh mikir nu maot…. nu kudu diingetkeun mah tumpah darah sorangan…

III

Tina guaran diluhur…muga-muga nu maca bisa nyangkem ayana hubungan makrokosmos jeung mikrokosmos…(nu engke bisa kabuktikeun lain sukur analogi asal daek ngulikna) jeung nu utamana yen atikan agama lain ngan saukur keur engke…lain ngan saukur narohkeun kayakinan nu nganut supaya percaya ka euceuk ka pijagaaeun, tapi bisa…disaliksik…dina awakna supaya jadi ageman nu haqul yaqin… da enya.

Tina do’a do’a arek dahar (paling henteu aya tilu hadis) …kajadian dikubur tangtung..nepikeun ka engke kiamatna jagat saghir…mere tuduh ngeunaan ulikan dasar/poko dina ulikan sunda ngeunaan tileum…ngeunaan sampurna sampurna ning beak…innalillahi wa innailaihi rajiun nu lain saukur engke mungkul…..

Wah siah….bener ieu teh…kumaha carana ???

Insya allah urang suaykeun saeutik lalangsena di bagian satuluyna ngeunaan elmu kasundaan (nu sarua jeung dina Islam) dina kuburan tangtung…. jeung cara-cara nyampurnakeunana…nu masih keneh tetep aya hubungana/bisa dirunut sacara empiris tina HAKANEUN nu diKUBUR ku urang sorangan dina beuteung sabab metodologina oge empiris pakeun nu daek jadi partisipan observer mah.